Nadzieja – szczepionka

Obecnie na świecie trwa pandemia choroby zakaźnej o nazwie „Coronavirus Disease 2019 – COVID-19”. COVID-19 wywoływany jest przez koronawirusa 2 (SARS-CoV-2), należącego do dużej rodziny koronawirusów (CoV).

Czym jest pandemia?

Pandemią określa się wybuch choroby, na którą większość ludzi nie jest odporna, która rozprzestrzenia się na kraje oraz inne kontynenty. Dotyka ona większą liczbę ludzi i powoduje większą śmiertelność niż epidemia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała COVID-19 za pandemię w momencie, kiedy okazało się, że wywołana choroba jest poważna oraz szybko rozprzestrzenia się na inne regiony. Straty wynikające z pandemii zależą od wielu różnych faktorów, np.:

• Ilu ludzi jest zakażonych?
• Jak ciężka jest choroba wywoływana wirusem (wirulencja)?
• Jak bardzo podatne są niektóre grupy osób?
• Czynniki zapobiegawcze i ich efektywność

Pandemiczny system ostrzegawczy WHO określa scheść faz od fazy 1 (małe ryzyko) do fazy 6 (pełna pandemia):

• Faza 1:  Wirus pochodzenia zwierzęcego nie wywołał u człowieka żadnego znanego zakażenia.
• Faza 2:  Wirus pochodzenia zwierzęcego wywołał u człowieka zakażenie.
• Faza 3:  Stwierdzone są pojedyncze przypadki występowania zakażenia lub mała liczba zachorowań u ludzi na niewielkim obszarze.  
• Faza 4:  Choroba rozprzestrzenia z osoby na osobę z potwierdzonymi ogniskami występującymi lokalnie.
• Faza 5:  Choroba rozprzestrzenia się z osoby na osobę w więcej niż jednym kraju regionów WHO.
• Faza 6:   Przynajmniej w jednym innym państwie, w regionie innym niż podano w fazie 5, wystąpują ogniska choroby.

Czym jest koronawirus?

Koronawirusy po raz pierwszy zostały zidentyfikowane w połowie lat 60. Ich nazwę zawdzięczają swojemu wyglądowi: pod mikroskopem wirusy wyglądają tak, jak gdyby były pokrytą spiczastą strukturą, przypominającą koronę. Koronawirusy należą do rodziny setek wirusów, które mogą powodować gorączkę, problemy z oddychaniem, a czasami objawy żołądkowo-jelitowe.  Nowy koronawirus z 2019 r. jest jednym z siedmiu członków tej rodziny, o których wiadomo, że mogą zakażać ludzi, i trzecim w ciągu ostatnich trzech dekad, który może być przenoszony ze zwierząt na ludzi.    

Lekarze i naukowcy codziennie dowiadują się nowych rzeczy na temat tego wirusa. Do tej pory wiemy, że COVID-19 u niektórych ludzi nie powoduje żadnych objawów. Zanim wystąpią objawy wirus może już od dwóch dni do trzech tygodni znajdować się w organizmie.

Objawy

• zadyszka, duszność,
• kaszel, który się nasila,
• lekka gorączka, która gwałtownie wzrasta,
• dreszcze,
• zmęczenie.

Rzadkie objawy to:

• ból gardła,
• bóle głowy,
• bóle mięśni i ogólne bóle,
• utrata smaku i węchu,
• katar lub wodnisty nieżyt nosa,
• objawy dotyczące przewodu trawiennego takie jak: biegunka, nudności i wymioty,
• przebarwienia na palcach u rąk i nóg,
• zaczerwienienie oczu,
• wysypka.

Osoby chorujące na COVID-19 mogą mieć wszystkie albo ani jednego z wymienionych objawów. U niektórych osób objawy mogą być silniejsze.

Przy dolegliwościach takich jak:

• problemy z oddychaniem,
• sine usta lub zasinienie twarzy,
• uporczywe bóle lub ucisk w klatce piersiowej,
• dezorientacja,
• nadmierna senność.

należy natychmiast zadzwonić po pogotowie!

Koronawirus 2019 powoduje więcej zgonów niż sezonalna grypa, ale grypa i COVID-19 mają dużo podobnych objawów. 

Częste objawy grypy to:

• kaszel,
• katar lub wodnisty nieżyt nosa,
• ból gardła,
• gorączka,
• bóle głowy,
• zmęczenie,
• dreszcze,
• ból stawów.

Jak przenoszone są koronawirusy?

Koronawirusy są pochodzenia odzwierzęcego. To oznacza, najpierw rozwinęły się wśród zwierząt, zanim zostały przeniesione na człowieka. Jak tylko koronawirus zainfekuje człowieka, może być przeniesiony metodą kropelkową na drugiego człowieka; przez wyziewy, które emitowane są w powietrze podczas oddychania, kaszlu, kichaniu lub mówienia. Wirus zawieszony w tych kropelkach może z wdechem dostać się do płuc i doprowadzić do infekcji w tchawicy i płucach. Możliwe jest również zarażenie się wirusem SARS-CoV-2, przez dotknięcie ust, nosa lub oczu, po dotknięciu powierzchni lub przedmiotu, na którym znajduje się wirus. Nie jest to jednak główny sposób przenoszenia wirusa.

SARS-CoV-2 może być również przenoszony poprzez małe cząsteczki zakaźne, które mogą pozostawać w powietrzu od minuty do kilku godzin. Jednak zakażenie poprzez bliski kontakt z osobami chorymi na SARS-CoV-2 i kropelki w ich oddechu, jest obecnie uważane za znacznie częstsze.

Koronawirus 2019 nie został przypisany konkretnemu zwierzęciu. Naukowcy uważają, że wirus mógł zostać przeniesiony z nietoperzy na inne zwierzę – węże albo pangoliny Pangolin – a następnie przeniesiony na ludzi. Do przeniesienia doszło prawdopodobnie na targu żywności w Wuhan w Chinach.

Czym jest szczepionka?

Szczepionka pomaga uodpornić się na chorobę zakaźną.  Działa ona poprzez wprowadzenie nieaktywnej formy chorobotwórczego zarazka lub części jego informacji genetycznej. To z kolei stymuluje układ odpornościowy do produkcji przeciwciał – białek, które pomagają chronić daną osobę przed przyszłymi infekcjami, jeśli kiedykolwiek zetknie się ona z prawdziwym wirusem.

Można to potraktować jak treningu układu odpornościowego. Zasadniczo szczepionka uczy układ odpornościowy, jak radzić sobie z patogenem, zanim jeszcze zetknie się on z nim w prawdziwym świecie. Jeśli to się stanie, patogen może być jak najszybciej usunięty z organizmu.

W przypadku nowego koronawirusa, szczepionka uodparnia osobę na zakażenie wirusem i wywołaną przez niego chorobę COVID-19, lub zapobiega ciężkiemu przebiegowi choroby i/lub wielu powikłaniom u zakażonej osoby.

Szczepionki

Pfizer-BioNTech COVID-19:

Szczepionka jest dopuszczona do stosowania u osób w wieku 16 lat i starszych. Szczepionka podawana jest w dwóch dawkach w odstępie 21 dni. Dane z badań klinicznych wykazują, że szczepionka jest w 95 procentach skuteczna w zapobieganiu zakażeniom wirusem COVID-19, począwszy od siedmiu dni po podaniu drugiej dawki. Osoby są uważane za w pełni zabezpieczone od jednego do dwóch tygodni po otrzymaniu drugiej dawki. Badania kliniczne nie wykazały żadnych większych nieoczekiwanych lub niepożądanych skutków ubocznych. Szczepionka musi być przechowywana w temperaturze -70 stopni.

Moderna COVID-19:

Szczepionka jest dopuszczona do stosowania u osób w wieku 18 lat i starszych. Szczepionka podawana jest w dwóch dawkach w odstępie 28 dni. Dane z badań klinicznych wykazują, że po dwóch dawkach szczepionka jest w 94 procentach skuteczna w zapobieganiu zakażeniom. Osoby zaszczepione szczepionką Moderna częściej skarżyły się na zmęczenie, bóle głowy, mięśni i stawów oraz gorączkę. Szczepionka może być przechowywana w normalnej temperaturze w lodówce.

Struktura szczepionek

Obie substancje są znane jako szczepionki mRNA. Litera „m” w tym określeniu oznacza „messenger”, a „RNA” – „ribonucleic acid”, czyli kwas rybonukleinowy. Szczepionka zawiera informację genetyczną patogenu, z której organizm ludzki wytwarza białko wirusa. Celem szczepionki jest pobudzenie organizmu do wytwarzania przeciwciał przeciwko białku, aby przechwycić wirusy zanim wnikną do komórek i się namnożą. Wcześniej nie istniała żadna zatwierdzona szczepionka tego typu. W przypadku substancji neuroprzekaźnikowej mRNA, szczepionki zawierają schemat składnika patogenu COVID-19, ale nie jest on włączony do ludzkiego genomu.

Źródła: RKI, John Hopkins Medicine, WHO, WWF Blog